Tôi Đã Điều Trị Viêm Da Do Demodex Như Thế Nào?

Demodex, là một tên gọi khá xa lạ ở Việt Nam. Đây là một vấn đề ít ai chú ý, và cũng không có nhiều bạn gặp phải. Nếu có gặp phải, bạn thường nghĩ rằng da bạn dễ bị kích ứng chứ không cho rằng nguyên nhân là Demodex. Tuy nhiên, đối với các bạn lỡ dùng các sản phẩm không rõ nguồn gốc (kem trộn), hay da bị yếu đi do lột tẩy quá nhiều thường sẽ gặp phải Demodex nhiều hơn. Và một khi đã bị, không hề dễ dàng để loại bỏ nó. Một trong những khách hàng của tôi đã tới cầu cứu khi quá mệt mỏi trong cuộc chiến tiêu diệt Demodex. Và tôi phải cảm ơn người khách và cũng là người bạn này, đã tin tưởng và cùng tôi chiến đấu, và cho tôi thêm kiến thức về vấn đề này.

Triệu chứng nhiễm Demodex?

Tôi muốn viết về các triệu chứng của da bị nhiễm Demodex trước những giải thích dài dòng phía sau để bạn có thể tự cảm nhận rằng, có chăng, mình đã bị nhiễm Demodex?

Có một số bạn, đặc biệt là các bạn đã từng sử dụng kem lột kem trộn, hay than phiền rằng da của các bạn ấy rất kén kem dưỡng da, TẤT CẢ các loại kem đặc tôi đều không thể sử dụng vì nó gây ngứa, mẩn đỏ và mụn. Rất có thể, bạn đã bị nhiễm Demodex.

Nếu bạn bị mụn thường xuyên và dai dẳng, các nốt mụn viêm rời rạc, da bắt đầu xuất hiện các tĩnh mạch (hiện tượng giãn tĩnh mạch) – đặc biệt là hai bên cánh mũi và má, buổi tối ngủ hay ngứa ngáy như kiến bò, đặc biệt là các vùng như mi mắt, chân mày, da đầu… Rất có thể bạn đã bị nhiễm Demodex.

Nếu bạn dễ nổi mẩn, nổi mụn nước, dễ bị dị ứng làm da sẩn đỏ, ngứa ngáy, nổi vảy da… Rất có thể bạn đã bị nhiễm Demodex

Nếu tự nhiên bỗng một ngày bạn thấy bị rụng lông mi/ mày, viêm bờ mi, ngứa, ngứa da đầu, viêm da đầu và rụng tóc, hoặc có thể kèm thêm các hiện tượng về da kể trên… Rất có thể bạn đã bị nhiễm Demodex.

Việc đáng lo chính là hiện tượng nhiễm Demodex khá giống với một số triệu chứng như viêm da tiếp xúc, mụn… chứ ít ai nghĩ tới là do Demodex. Vì vậy, điều trị nhiều lần nhưng không giảm, và càng ngày càng nặng thêm.

DEMODEX là gì?

Ông bà ta thường nói “người người biết ta, trăm trận trăm thắng”, vì vậy tôi nghĩ việc đầu tiên các bạn nên hiểu về Demodex là gì, các thông tin về nó để có thể có các hướng đi phòng ngừa và điều trị đúng.

Các bạn thời 8x trở về trước đều biết về con chấy (con chí), một động vật thuộc họ ve kí sinh trên da đầu nhỉ? Tương tự vậy, Demodex cũng là họ hàng của con chấy, nhưng lại nhỏ hơn rất rất nhiểu, chỉ có thể nhìn thấy trên kính hiển vi, và cũng sống kí sinh trên người và động vật, ở các nang lông và tuyến bã. Có một điểm khác với ve chấy chính là ve Demodex kí sinh trên cơ thể nhưng không hút máu mà thức ăn của nó chính là các chất bã nhờn và da chết được sản sinh hằng ngày trên da của chúng ta.

Demodex dưới ống kín hiển vi

Demodex cực kỳ dễ bị lây nhiễm qua các đường tiếp xúc hàng ngày, và gần một nửa người trưởng thành có Demodex! Tuy nhiên, ve Demodex chỉ thực sự trở thành vấn đề khi da bạn bị hư tổn (chính vì vậy các bạn có da bị hư hại và nhiễm corticoid dễ bị nhiễm hơn người bình thường) và hệ miễn dịch yếu khiến ve Demodex bùng phát số lượng lớn. Lúc đó, Demodex mới khiến bạn thực sự đau đầu!

Bên cạnh nhóm người có làn da yếu, thì nhóm người có hệ miễn dịch bị suy giảm và nhóm người bị bệnh rosacea sẽ có nguy cơ nhiễm Demodex hơn những người bình thường.

Ngoài việc việc lây nhiễm ve Demodex từ người qua người, các vật cưng trong nhà như chó, mèo, hamster… cũng là một vật trung gian chứa Demodex. Vì vậy, nếu bạn bị nhiễm Demodex, thì cũng không nên loại trừ yếu tố này.

Bạn có thể tìm hiểu chi tiết về loài ve Demodex này trên Google. Tới đây, tôi xin tóm tắt lại về loài ve Demodex này như sau:

1 – Demodex là giống ve sống kí sinh ở người và động vật. Demodex kí sinh ở người có hai loại: một loại sống ở nang lông và một loại sống ở tuyến bã nhờn.

2 – Thức ăn chính của Dermodex là dầu từ bã nhờn và tế bào chết do cơ thể sản sinh hàng ngày. Chính vì vậy, những bạn có cơ địa nhờn/ hỗn hợp nhờn thì dễ bị Demodex hơn.

3 – Ve Demodex thường trú ngụ nhiều ở cánh mũi, trán, cằm, má (nói chung là vùng chữ T sản xuất nhờn), và ở lông mày, lông mi, chân tóc, mu sinh dục (ở các tuyến lông và bã nhờn phát triển mạnh trên cơ thể)

4 – Demodex gây tổn thương da do nó mang theo các vi khuẩn và bài tiết chất thải, cũng như phân huỷ thành chất lỏng sau khi chết ở phía trong da gây tổn thương và nhiễm khuẩn, dẫn đến các tình trạng mụn, viêm, mẩn đỏ, dị ứng… Thêm vào đó, việc Demodex kí sinh bên trong các tuyến nang lông và tuyến bã khiến nó bị bít tắc, kết hợp với vi khuẩn nó mang đến thì đúng là một thảm hoạ cho da!

5 – Demodex khó tiêu diệt hoàn toàn vì chúng sinh trưởng và sinh sản nhanh chóng, vòng đời ngắn, chỉ trong vài tuần. Bên cạnh đó, nó thường nằm sâu trong da vào ban ngày khiến các thuốc tiêu diệt khó “chạm tới”.

Làm gì khi bạn nghi ngờ nhiễm Demodex?

Nếu như bạn nghi ngờ rằng mình có thể bị nhiễm Demodex, cách duy nhất để biết đó chính là xét nghiệm. Xét nghiệm để phát hiện Demodex khá đơn giản: xét nghiệm viên chỉ cần cạo lấy bã nhờn ở 3 vùng khác nhau trên khuôn mặt, thông thường là trán, cánh mũi và cằm. Sau đó họ hoà tan mẫu vật trong dầu và dùng kính hiển vi để kiểm tra và đếm số lượng Demodex hiện diện. Việc xét nghiệm này mất 100,000 và kết quả sẽ được trả vào ngày hôm sau.

Bạn có thể làm xét nghiệm này ở Viện kí sinh trùng – 699 Trần Hưng Đạo, P.7, Q.5 Tp. HCM.

Việc xét nghiệm cho thấy nếu bạn có trên 5 con ve Demodex trên 1 vùng/tiêu bản (Trên 5 con trên 1 centimet vuông), chính là bạn đang gặp vấn đề với Demodex (link).

Hình ảnh mô phỏng Demodex tấn công da đầu

Bạn cần chuẩn bị gì khi xác định đã nhiễm Demodex?

1 – Tinh thần

Không cần phải quá bi quan, bạn biết đấy, hơn 50% người trưởng thành có Demodex, chỉ là bạn có nhiều hơn người bình thường mà thôi.

Điều quan trọng là, bạn cần phải hiểu rằng việc tiêu diệt Demodex không phải là việc dễ dàng. Bởi vì không như con ve chấy sống trên bề mặt da, dễ dàng bị tiếp xúc với các hoá chất tiêu diệt. Demodex sống sâu trong các nang lông và chỉ hoạt động, bò lên bề mặt da trong bóng đêm, lại sinh sản nhanh và có vòng đời ngắn. Những điều trên khiến cho việc tiêu diệt Demodex ngay lập tức cực kỳ khó khăn.

Chính vì vậy, bạn nên xác định tư tưởng về một cuộc chiến lâu dài với nó (Ý của tôi khi viết lâu dài ở đây là được tính bằng năm). Việc điều trị ngắn hạn do các hậu quả nó gây ra và việc kiểm soát nó trong thời gian dài đều quan trọng như nhau.

2 – Thay đổi thói quen sống

Bạn nên năng động và siêng năng hơn: chăm vệ sinh môi trường sống xung quanh hơn bình thường. Bạn biết đấy, ra giường, gối, chăn màn, khăn…. Ngoài ra, bạn cần chú ý chăm sóc sức khoẻ, nâng cao sức đề kháng. Việc sử dụng các viên vitamin và khoáng chất cũng là việc cần thiết.

3 – Thay đổi thói quen chăm sóc da và cơ thể

Có một số các sản phẩm mỹ phẩm có thể không phù hợp với bạn. Vì vậy, bạn cần kiểm tra lại các sản phẩm và lựa chọn sao cho phù hợp hơn. Tôi sẽ đề cập chi tiết ở phần sau.

4 – Kiểm soát các vật nuôi xung quanh bạn

Một điều đáng buồn là cuộc chiến với Demodex sẽ khó khăn hơn rất nhiều nếu bạn đang nuôi vật cưng trong nhà. Bởi vì, các em nó tuy dễ thương thật, nhưng lại là một môi trường tuyệt vời cho các con ve Demodex trú ngụ và quay lại với bạn bất cứ khi nào bạn tiếp xúc với vật cưng. Thật khó để khuyên bạn chia tay với vật cưng của bạn, nhưng nếu bạn quyết định sống chung với vật nuôi, bạn nên điều trị cho cả bạn và vật nuôi nữa nhé.

Các biện pháp điều trị bằng thuốc khi mới nhiễm Demodex

Bởi vì thông thường bạn chỉ phát hiện mình bị nhiễm Demodex khi có các triệu chứng viêm nhiễm, ngứa, kích ứng… nên việc điều trị bằng thuốc thường được các bác sỹ kê toa khi bạn đến khám. Thuốc giúp tiêu diệt Demodex và giúp cho các tình trạng viêm, kích ứng trên da bạn được cải thiện. Tuy nhiên, theo khảo sát và kinh nghiệm của tôi cho thấy, chỉ một số ít trường hợp dùng thuốc hiệu quả, còn lại thì bị tái đi tái lại không dứt được. Bạn bị tái nhiễm không đơn thuần là thuốc không hiệu quả mà phần lớn là do bị tái nhiễm từ các vật dụng bạn dùng hàng ngày. Bạn không thể sử dụng thuốc trong một thời gian dài, nên ở đây, tôi đã chia thành hai phần với phần hai là việc kiểm soát, ngăn ngừa và điều trị bằng mỹ phẩm giúp bạn có thể lựa các sản phẩm chăm sóc da phù hợp và lâu dài.

Việc sử dụng thuốc để điều trị, thông thường các bác sĩ sẽ kê toa các loại thuốc thuộc nhóm về thuốc uống/ bôi là thuốc trị ghẻ/ chấy rận, corticosteroid và thuốc kháng histamine.

Nhóm thuốc uống giúp tiêu diệt ve Demodex: Metronidazole dạng uống và bôi, Ivermectin, thuốc bôi Permethrin, Crotamiton, Triclabendazole.

Nhóm thuốc steroid thường được kê cho các trường nặng: Prednisolon, Methylprednisolone.

Nhóm thuốc kháng histamine: Cimetidin, Ebastine.

Các biện pháp ngăn ngừa và điều trị bằng mỹ phẩm

Theo kinh nghiệm của tôi, có một số phương pháp điều trị giúp tiêu diệt và ngăn ngừa được Demodex hiệu quả.

1 – Chú ý về độ PH của da cũng như các sản phẩm dùng:

Có một điểm tôi phát hiện ra rằng, khi thay đổi độ PH của da qua routine chăm sóc da mặt giúp cái thiện rất rõ tình trạng Demodex. Bạn biết đó, độ PH của một làn da khoẻ mạnh thiên tính acid, tầm PH 5.0. Và thông thường, với làn da mặt có vấn đề, không khoẻ mạnh, độ PH của da sẽ bị tăng lên. Điều này làm cho các vi khuẩn có hại mà Demodex mang đến có một môi trường lý tưởng để “phát huy”.

Bên cạnh đó, như bạn đã đọc ở phần trên về đặc tính của ve Demodex, nó ăn bã nhờn và chất sừng. Vì vậy, nếu da bạn không quá yếu, bạn nên sử dụng liệu trình peel cực nông (superficial peel) tại clinic khoảng 1 tuần/ lần cho 2 tháng đầu (2 vòng đời của Demodex và 2 tuần/ lần để duy trì) kết hợp với việc tập sử dụng các chất tẩy tế bào chết bao gồm AHA, BHA, vật lý, Retinoids… hằng ngày tại nhà. Việc sử dụng các sản phẩm tẩy tế bào chết nên thực hiện không chỉ ở mặt mà còn cho cơ thể cũng được khuyên dùng.

Tuy nhiên, chú ý rằng thông thường da bị nhiễm Demodex sẽ bị yếu và nhạy cảm, vì vậy cần kiểm tra patch test trước khi thay đổi routine. Nếu bạn bị nhiễm Demodex nặng, xuất hiện các triệu chứng kích ứng, viêm nhiễm… bạn nên dùng thuốc để cải thiện tình hình trước khi thực hiện liệu trình peel hoặc sử dụng các thành phần tẩy tế bào chết hàng ngày.

Các sản phẩm tẩy tế bào chết bạn có thể sử dụng như:

Dòng sản phẩm chứa AHA và BHA của Cosrx: cực kỳ dịu nhẹ so với các sản phẩm chứa AHA và BHA khác mà tôi đã từng sử dụng. Nếu da bạn mẫn cảm và bạn muốn làm quen dần với AHA và BHA thì đây là sự lựa chọn hợp lý.

The Ordinary loại 5% và 10% Lactic Acid serum, serum 1% và 2% Retinol cho những bạn mới tập sử dụng Retinoids.

Dr. Wu Intensive Renewal Serum with 18% Mandelic Acid và Daily Renewal Serum with Mandelic Acid.

Các sản phẩm có chứa Retinol hoặc dược phẩm có chứa Retinoids.

Các dòng sản phẩm tẩy tế bào chết AHA, BHA và dòng Retinol cho mặt và cơ thể của Paula’s Choice nếu da bạn đủ khoẻ.

Các dòng sản phẩm tẩy tế bào chết AHA cho mặt và cơ thể của Alpha Hydrox nếu da bạn đủ khoẻ.

Và những dòng sản phẩm tương tự của các thương hiệu khác. Điểm quan trọng là bạn nên tránh các sản có chứa cồn vì dễ làm kích ứng hơn làn da vốn không khoẻ của bạn. Bạn cũng cần chú ý đến độ PH của sản phẩm vì AHA và BHA chỉ hoạt động với độ PH từ 4 trở xuống mà thôi.

2 – Thành phần mỹ phẩm giúp ngăn ngừa và trị Demodex

Có kha khá các thành phần chăm sóc da từ thiên nhiên mà bạn có thể dùng để ngăn ngừa và điều trị Demodex. Trong đó nổi tiếng nhất là Tea Tree Oil – Dầu Tràm trà. đã được chứng minh có thể tiêu diệt Demodex trong vòng 4 phút với nồng độ 100 và 15 phút với nồng độ 50%. Bạn có thể pha trộn dầu Tea Tree với 1 loại dầu nền nhẹ và dùng nó trên mặt, cơ thể, cũng như massage vùng lông mi và lông mày với nó. Chú ý thêm rằng Demodex cũng tụ tập khá nhiều trong lỗ tai nên bạn cũng nên làm sạch bên trong tai và massage lau tai với dầu Tea Tree.

Ngoài ra, còn có các thành phần khác cũng có hiệu quả rất tốt như Colloidal Silver, Sulfur, Camphor, dầu Neem, Zinc Oxide… Khi kết hợp với liệu trình điều trị với peel, AHA, BHA, Retinoids và dưỡng da với các sản phẩm không chứa dầu và có các thành phần ở trên sẽ giúp kiểm soát tốt Demodex.

Có một số sản phẩm tôi có thể gợi ý như sau:

Sữa rửa mặt: các loại sữa rửa mặt có PH 5-6 bạn yêu thích, bạn có thể cho thêm vài giọt dầu Tea Tree sẽ càng tốt hơn nữa.

Dầu gội: bạn nên sử dụng dầu gội thiên nhiên không chứa cồn béo và không nên sử dụng dầu xả hay dầu hấp. Có thể nó sẽ làm tóc bạn khô và khó chịu nhưng nếu bạn có tóc dài và cần thêm dưỡng chất cho đuôi tóc thì tôi khuyến khích bạn nên dùng các loại kem dưỡng tóc “leave on” chỉ cho phần đuôi tóc.

Ngoài ra, việc massage da đầu với tinh dầu Tea Tree sẽ giúp bạn ngoài việc thư giãn cũng góp phần kiểm soát Demodex. Nếu bạn thấy khó khăn trong vệc massage với da đầu bằng tay thì tôi có một gợi ý rằng hãy dùng một cái lược răng thưa, tẩm tinh dầu Tea Tree vào các răng lược và dùng nó để chải tóc cũng như massage.

Sữa tắm: Bạn nên dùng sữa tắm có chứa hoặc cho vài giọt Tea Tree. The Body Shop Tea Tree Body Wash + vài giọt Tea Tree là một trong những lựa chọn cho bạn.

Một số sản phẩm khác bạn có thể tham khảo:

The Ordinary Niacinamide 10% + Zinc 1%: serum không chứa dầu, chất béo hay silicone và rất tốt cho việc làm lành da.

Timeless Vitamin B5 Serum: thành phần đơn giản với Vitamin B5 – Panthenol giúp làm dịu da và dưỡng ẩm mà không lo mang lại thức ăn cho Demodex.

Earth Science Clarifying Herbal Astringent – Sản phẩm này tôi thấy cực kỳ phù hợp với những bạn đang có vấn đề với Demodex bởi độ PH lý tưởng (PH 4.0) và có thành phần Sulfur, Camphor là những thành phần mà Demodex không ưa thích chút nào cả.

Saukura Health Colloidial Silver Gel – sản phẩm không chứa dầu và kiểm soát Demodex cũng như hạn chế tình trạng mụn, viêm.

Sudocrem – chứa 15.25% kẽm, thường được dùng cho em bé để điều trị hăm tã nhưng nó cũng rất tốt để làm dịu cho da bị Demodex. Nhưng bạn đừng quên cho thêm vài giọt Tea Tree vào trước khi sử dụng nhé.

Trang điểm: Đây là một trong những bước làm tình trạng Demodex trở nên tệ hơn. Bạn biết đấy, các loại phấn nền thường chứa khá nhiều thành phần “bổ dưỡng cho Demodex, cho dù nó là “Oil-free”. Chính vì vậy, tôi khuyên các bạn nên hoặc chuyển sang dùng phấn khoáng dạng bột khi cần thiết hoặc không nên trang điểm.

Chống nắng: Chia sẻ với bạn rằng, nếu bạn không chống nắng tốt, thì tình trạng rosacea do Demodex sẽ càng nặng hơn. Tuy nhiên, với tình trạng da khá nhạy cảm, tôi khuyên bạn nên sử dụng các loại kem chống nắng vật lý sẽ tốt hơn. Và nếu da bạn đủ khoẻ để không bị dị ứng với thành phần chống nắng hoá học hoặc cồn, bạn lại ghét tình trạng bóng nhờn, trắng da của kem chống nắng, thì bạn có thể dùng các sản phẩm chống nắng dạng gel như Aqua Fresh Gel SPF 50 của nhà La Roche Posay là sự lựa chọn không tồi.

Tổng kết

Với những kinh nghiệm và nghiên cứu tôi chia sẻ ở trên, tôi hy vọng rằng các bạn đang gặp vấn đề với Demodex, hoặc đang bị các tình trạng rosacea, dị ứng, viêm da tiếp xúc và ngứa có một gợi ý khác cho nguyên nhân của mình. Từ đó, bạn có thể lên một lịch trình điều trị phù hợp. Việc chiến đấu với Demodex không dễ nhưng cũng không quá khó nếu bạn có kiến thức về Demodex và chuẩn bị tâm lý tốt cho việc điều trị và kiểm soát lâu dài. Chúc bạn thành công và có một làn da khoẻ mạnh.